ABD, Çinli Teknoloji Devlerini Kara Listeye Alıyor
Washington ve Pekin ortasındaki gerginlik, teknoloji bölümünde yeni bir boyuta taşınmak üzere. ABD idaresi, Çin’in önde gelen şirketlerini “Çin askeri şirketleri” olarak tanımlayan listesine eklemeye devam ediyor. Son atılım, dünyanın en büyük oyun yayıncılarından Tencent ve elektrikli araç pil piyasasında değerli bir yer edinen Contemporary Amperex Technology Co. Limited (CATL) üzere devlerin de kara listeye alınmasıyla, piyasalarda ve diplomatik bağlantılarda değerli yankı uyandırdı.
Yeni Eklenen Şirketler ve Etkileri
Biden idaresinin açıkladığı liste, 2021’den bu yana ortalarında Çin’in en pahalı şirketlerinden kimilerinin bulunduğu toplam 134 firmaya ulaştı. Listeye alınan şirketler üzerinde direkt bir yaptırım kelam konusu olmasa da, ABD’li yatırımcı ve şirketleri kelam konusu kuruluşlarla iş yapmaktan caydıran güçlü bir bildiri niteliği taşıyor. Bu durum, kelam konusu firmaların prestij kaybı yaşamasına ve potansiyel milletlerarası iştiraklerini zora sokmasına neden olabilir.
Çin’in bir dizi dalda global pazara hakim pozisyonda olduğu biliniyor. Bilhassa Tencent, dünyanın en büyük oyun yayıncısı pozisyonunda olup taşınabilir oyun ve toplumsal medya alanlarında milyarlarca dolarlık pahaya sahip. CATL ise elektrikli araç bataryalarında değerli bir yer tutuyor ve Tesla üzere büyük üreticilere pil sağlıyor. Bu iki şirketin kara listeye eklenmesi, sadece paylarda düşüş riski değil, tıpkı vakitte global tedarik zincirleri açısından da dert uyandırıyor.
Ayrışma (Decoupling) Tartışmaları
ABD’nin bu yaklaşımı, sıklıkla “ayrışma” (decoupling) ismiyle anılıyor. Yani, Washington’un Çin teknoloji ekosisteminden kopma eforu, giderek daha fazla alanı etkilemeye başlıyor. Buna rağmen uzmanlar, bu stratejinin uzun vadede geri tepebileceğini lisana getiriyor.
Singapur’un eski Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Kishore Mahbubani, ABD’nin bu tavrının “akılsızca” olduğunu tabir ederek, “Dünya genelinde sayısız eser ve hizmet artık büyük ölçüde Çinli şirketlerin elinde. ABD bu şirketlerden uzak durmaya çalışarak yalnızca Pekin’le değil, global piyasanın değerli bir kısımla de yollarını ayırabilir,” ikazında bulunuyor.
Sonraki Adımlar ve Beklentiler
Çin ve ABD ortasındaki bu ticari ve teknolojik çekişmenin devamı, global ekonomiyi direkt etkiliyor. Bilhassa yapay zeka, elektrikli araçlar, yarı iletkenler ve taşınabilir oyun sanayisi üzere rekabetin ağır yaşandığı alanlar, ticaret kısıtlamalarından ve kara liste eklemelerinden en çok etkilenen dallar haline geldi.
Öte yandan, önümüzdeki periyotta ABD’de vazifeye gelecek idarelerin bu politikayı devam ettirip ettirmeyeceği de merak konusu. Doğu Çin Olağan Üniversitesi’nde milletlerarası münasebetler profesörü olan Josef Gregory Mahoney, “Yeni idareler ortasındaki geçiş her vakit bir fırsat penceresi sunabilir. Lakin mevcut konjonktür, kısa vadede rotanın değişeceğine dair güçlü işaretler vermiyor,” biçiminde değerlendirmede bulunuyor.
Sonuç olarak, Çinli teknoloji devlerinin kara listeye alınması, sırf bu şirketlerin paylarını ya da karlarını etkilemekle kalmıyor, tıpkı vakitte dünya genelinde tedarik zincirlerini ve memleketler arası iş birliklerini zora sokuyor. Uzmanların ihtarlarına karşın, ABD ve Çin ortasındaki ticaret tansiyonunun kısa vadede çözülmesi beklenmiyor. Ayrışma riski her geçen gün daha da hızlanırken, global pazarda belirsizliğin artacağı varsayım ediliyor.
Kaynak: İndir
