RAM Alırken Karşınıza Çıkan DIMM, CAMM Gibi Terimler Ne Anlama Geliyor?

Bilgisayar donanımları hakkında bilgi sahibi olmak, sırf teknoloji meraklıları için değil, birebir vakitte sistem yükseltmeleri yapmak isteyen herkes için değerlidir. RAM, yani rastgele erişimli bellek, bilgisayar performansında direkt tesirli olan en temel bileşenlerden biridir. Fakat RAM’ler sadece suratları ve kapasiteleriyle değil, tıpkı vakitte form faktörleriyle de birbirlerinden ayrılır.

Bu içerik, sırf yaygın form faktörlerini değil, tıpkı vakitte yeni kuşak ve gelişmekte olan bellek tiplerini de kapsar. RAM tiplerinin ne manaya geldiği, hangi durumlarda hangi form faktörünün tercih edilebileceği ve gelecekte bellek teknolojilerinin hangi istikamette ilerleyeceği hakkında kapsamlı bilgiler sunulmaktadır.

RAM Form Faktörleri Nelerdir? DIMM, CAMM ve Daha Fazlası

DIMM (Dual In-Line Memory Module) Nedir?

DIMM, masaüstü bilgisayarlarda kullanılan ve en yaygın RAM modülü tiplerinden biridir. İsmini “Dual In-Line Memory Module” sözünden alır. Çift sıralı pin yapısı sayesinde data transferi daha verimli hale gelir. Standart olarak 133.35 mm uzunluğunda ve 30 mm yüksekliğindedir. DDR4 ve DDR5 DIMM’ler 288 pine sahiptir.

DIMM modüller, yüksek kapasiteleri ve suratları sayesinde iş istasyonları, oyun bilgisayarları ve sunucular üzere performans ihtiyacı yüksek sistemlerde tercih edilir. Bu bellekler çoklukla ECC (Error Correction Code) üzere özellikleri de dayanaklar ve bu sayede bilgi doğruluğu açısından itimat verir. Ayrıyeten birden fazla modül takılarak sistem belleği kolay kolay genişletilebilir.

SO-DIMM (Small Outline DIMM) Nedir?

SO-DIMM, DIMM’in daha kompakt bir versiyonudur ve “Small Outline” ibaresinden ismini alır. Bilhassa dizüstü bilgisayarlar, küçük PC’ler, all-in-one sistemler ve kimi NAS aygıtlarında kullanılır. Fizikî olarak daha küçük olduğundan alan tasarrufu sağlar. Standart boyutları 67.6 mm x 30 mm olan DDR5 SO-DIMM’ler 262 pine sahiptir.

Boyut olarak daha küçük olmasına karşın SO-DIMM’ler de yüksek sürat ve kapasite sunabilir. Lakin sonlu PCB alanı nedeniyle ekseriyetle daha az bellek yongası içerir. Bu durum, DIMM’e kıyasla daha düşük azamî kapasite manasına gelebilir. Tekrar de son yıllarda kompakt sistemlerin artan performans gereksinimini karşılamak ismine SO-DIMM’lerin de performans hudutları genişlemektedir.

MicroDIMM Nedir?

MicroDIMM, SO-DIMM’den bile daha küçük olan özel bir bellek formudur. Çoklukla eski jenerasyon dizüstü bilgisayarlarda, yazıcılarda ve birtakım gömülü sistemlerde kullanılmıştır. DDR2 sonrasında yaygın kullanımı azalmış ve yerini daha verimli form faktörlerine bırakmıştır.

Bugün için çağdaş sistemlerde MicroDIMM’e rastlamak epey zordur. Fakat makul endüstriyel tahlillerde hala tercih edilebilmektedir. Küçük boyutları sayesinde fizikî alanın çok kısıtlı olduğu sistemlerde avantaj sağlar.

DIMM, SoDIMM ve MicroDIMM

UDIMM ve RDIMM Nedir?

Bellek modülleri ortasında performans ve stabilite açısından fark yaratan iki değerli çeşit UDIMM ve RDIMM’dir. Her ikisi de DIMM tabanlıdır fakat ortalarında kıymetli teknik farklılıklar bulunur.

UDIMM (Unbuffered DIMM), isminden da anlaşılacağı üzere tamponsuz bir yapıya sahiptir. Bellek denetleyicisi ile direkt bağlantı kurar. Bu nedenle masaüstü bilgisayarlarda daha yaygındır. Daha az gecikme mühleti ve düşük maliyetle öne çıkar. Mesken kullanıcıları ve küçük ofis sistemleri için ülküdür.

RDIMM (Registered DIMM) ise sunucular ve iş istasyonları üzere yüksek güvenilirlik gerektiren alanlarda tercih edilir. Bellek denetleyicisi ile bellek yongaları ortasına bir kayıt çipi eklenerek data iletiminde kararlılık sağlanır. RDIMM’ler ECC takviyesiyle birlikte daha yüksek kapasiteleri meselesiz destekleyebilir. Gecikme mühletleri daha uzun olabilir, lakin bilgi doğruluğu kritik olduğunda tercih edilen tahlildir.

CUDIMM ve MR-DIMM Nedir?

Yeni jenerasyon sistem muhtaçlıkları, klasik bellek yapılarının ötesine geçilmesini gerektirir. Bu noktada ortaya çıkan teknolojilerden ikisi CUDIMM ve MR-DIMM’dir.

CUDIMM (Clocked UDIMM), DDR5 belleklerin yüksek suratlara ulaşmasıyla birlikte ortaya çıkan bir tahlildir. Bellek modülü üzerinde yer alan saat şoförü (clock driver), işlemciden gelen sinyali yine oluşturarak sinyal bütünlüğünü artırır. Böylelikle daha kararlı bir yapı sunar. Klasik UDIMM’lerin düşük maliyetini korurken RDIMM gibisi kararlılıktan faydalanmak mümkündür.

MR-DIMM (Multi-Rank DIMM) ise bilhassa sunucular için geliştirilmiş, birebir modül üzerinde birden fazla kapasite sıralaması içeren bir bellek cinsidir. Bu yapı sayesinde hem yüksek kapasite hem de geniş bant genişliği sağlanabilir. Gerçek vakitli tahlil ve büyük data sürece üzere uygulamalarda fark yaratır.

CAMM: SO-DIMM’in Geleceği Olabilir mi?

CAMM yani Compression Attached Memory Module, bilhassa dizüstü bilgisayarlarda yer tasarrufu ve yüksek performansı bir ortada sunmak için geliştirilen yeni bir RAM form faktörüdür. JEDEC tarafından standardizasyon sürecinde olan bu teknoloji, SO-DIMM’in yerini alması beklenen en güçlü adaylardan biridir.

CAMM modüller, klasik bellek yuvalarının tersine direkt anakarta sıkıştırma prensibiyle monte edilir. Bu tasarım, daha ince aygıtlar üretmeyi mümkün kılar. Tıpkı vakitte daha yüksek kapasite ve daha yeterli termal performans elde edilmesine imkan tanır. 128 GB’a kadar bellek kapasitesi sunan çift taraflı CAMM modülleri bu alandaki potansiyeli net biçimde ortaya koyar.

RAM Form Faktörleri Nelerdir? DIMM, CAMM ve Daha Fazlası

Bilgisayarınızdaki RAM Form Faktörünü Nasıl Öğrenirsiniz?

Yeni bir RAM almayı düşünüyorsanız, bilgisayarınızda mevcut olan form faktörünü bilmeniz gerekir. Windows işletim sisteminde bunu öğrenmek hayli kolaydır.

• Klavyeden CTRL + Shift + Esc tuşlarına basarak Vazife Yöneticisi’ni açın.
• Üst sekmelerden “Performans” kısmına geçin.
• Sol menüde “Bellek”e tıklayın.
• Sağ alt kısımda “Form Faktörü” bilgisi görüntülenecektir.

Görev Yöneticisi ile RAM faktörü öğrenme

Bu bilgi sayesinde sisteminizle uyumlu RAM’i seçebilir ve kusurlu satın almaların önüne geçebilirsiniz.

Farklı RAM form faktörleri; aygıt tipi, performans gereksinimi ve fizikî alan üzere değişkenlere nazaran tasarlanmıştır. Masaüstü sistemler için DIMM, taşınabilir aygıtlar için SO-DIMM ve gelecekte CAMM üzere yeni formatlar, aygıt uyumluluğu açısından belirleyici ögelerdir.

İster yeni bir sistem toplayın ister mevcut bilgisayarınıza RAM eklemek isteyin, form faktörünü gerçek belirlemek uzun vadeli verimlilik ve kararlılık açısından kıymetlidir. Bu rehberde yer alan bilgiler doğrultusunda, sisteminiz için en uygun bellek modülünü seçmeniz artık çok daha kolay olacak.

Kaynak: İndir